Zabytki Nietkowa - www.nietkow.pl

POLUB NOWY
fanpage Nietków.pl
Przejdź do treści
Zabytki Nietkowa

PAŁAC  W  NIETKOWIE
___________________________________________________________


Siedziba rodziny von Rothenburg w Nietkowie była centrum życia dla całej posiadłości. Brak wzmianek o początkach pałacu w naszej miejscowości. Prawdopodobnie budowa pierwszego tego typu obiektu została rozpoczęta w 1398 roku, kiedy to właścicielami dzisiejszego Nietkowa stała się właśnie rodzina von Rothenburg.


Pałac istniał w połowie XV wieku i później w czasach wojny trzydziestoletniej (1618 – 1648). W 1758 roku przebywał w nim król pruski Fryderyk II. W 1788 roku właścicielem dóbr Nietkowa został wspominany Piotr Biron. W 1792 roku rozpoczęto budowę nowej siedziby. Jej wygląd znamy dzięki przedwojennym kartkom pocztowym. Budynek oraz zabudowania gospodarcze znajdujące się wokoło pałacu istniały do końca II wojny światowej.


W latach 30-tych XX wieku odkryto bogate archiwum rodziny von Rothenburg, zawierające mnóstwo dokumentów sprzed 1600r. ale przekazano je do Archiwum Państwowego we Wrocławiu i niestety ślad po nich zaginął. Po 1945r. najprawdopodobniej uległy zniszczeniu...

W 1945 roku pałac, będący w dobrym stanie technicznym, z pełnym wyposażeniem, zajęła Armia Czerwona. Część wyposażenia (m.in. cenne meble, obrazy, rzeźby, zastawy, posągi, dywany) została wywieziona, pozostała reszta została przehandlowana przez Rosjan lub zabezpieczona przez ówczesnych mieszkańców. Żołnierze, opuszczając zamek, podpalili go, by pozacierać ślady rabunku i wandalizmu. Dzisiaj po pałacu nie pozostał ślad. Zachowane zostały: fragmenty pałacowej bramy, muru, fontann oraz park.



BRAMA PAŁACOWA I PARK W NIETKOWIE
___________________________________________________________

Na terenie parku w Nietkowie zachowała się brama wjazdowa do siedziby rodziny von Rothenburg. W jej filary wmontowano dwie tablice nagrobne z XVI wieku. Poświęcono je Hansowi von Rothenburg i jego żonie Benedykcie von Breiten Landenburg.


Mężczyzna był synem Hansa von Rothenburg, właściciela Nietkowa, i Anny von Rechenberg. Zmarł 21 lutego 1577 roku w wieku 35 lat. Benedykta była córką Krzysztofa von Landenburg i Cecylii Rothhastin. Zmarła 10 sierpnia 1595 roku w wieku 50 lat i 53 dni. Tablice ufundowali ich synowie.

Siedziba rodziny von Rothenburg, usytuowana w centrum Nietkowa, otoczona była parkiem. Zasadzono w nim kilkanaście drzew, z których najstarsza i największa (390 cm obwodu w latach 30-tych XX wieku) robinia (Robinia pseudacacia) upamiętnia wizytę króla pruskiego Fryderyka II w 1758 roku. Obok niej w parku posadzono jeszcze 17 innych gatunków drzew: 14 metrowa jodła kalifornijska (Abies concolor), 18 m świerk kłujący (Picea pungens), lipa srebrzysta (Tilia tomentosa), buk zwyczajny (Fagus sylvatica pendula), wiązowiec zachodni (Celtis occidentalis), 22 m jodła Lowa (Abies Lowiana), mającą 360 cm obwodu platan klonolistny (Platanus acerifolia), klon jawor Leopoldii (Acer pseudoplantanus Leopoldii), 8 metrowy żywotnik olbrzymi (Thuja gigantea), mający 120 cm w obwodzie żywotnik zachodni (Thuja occidentalis), choina kanadyjska (Tsuga  canadensis), 13 m cis pospolity (Taxus baccata), jałowiec wirginijski (Juniperus virginiana), 25 m jodłę kaukaską (Abies Nordmanniana), 22 m klon zwyczajny (Acer platanoides), buk zwyczajny (Fagus sylvatica atropunicea) i 10 m sosnę rumelijską (Pinus peuce). Wszystkie podane wymiary pochodzą z opracowania z lat 30-tych XX w.


ARBORETUM W NIETKOWIE
___________________________________________________________


Grafowie von Rothenburg pod koniec XIX wieku stali się wielkimi orędownikami sprowadzenia na teren ich posiadłości niezwykle rzadkich okazów drzew i krzewów. W odległości 1,5 km od wsi, przy dzisiejszej drodze na Boryń, w lesie porośniętym wówczas dębami w latach 1893 – 1895 założyli, przy ogromnych nakładach finansowych, tzw. „Gaj drzew iglastych”.


Obok niespotykanych w tej części Europy drzew liściastych właściciele Niekowa postarali się o posadzenie w tym miejscu ponad 100 różnych gatunków drzew i krzewów iglastych (m.in. jałowiec wirginijski, sosna wejmutka, cyprysik Lawsona, choina kanadyjska, żywotnikowiec japoński, świerk czarny, sosna smołowa, jodła kalifornijska i inne). Wszystkie drzewa zostały zasadzone w regularnych odstępach, w ten sposób, by większość z nich – mimo różnego tempa wzrostu – mogła naturalnie się rozwinąć. W latach 30-tych XX wieku dokonano spisania z natury drzewostanu.

Nasadzeń dokonywała firma „Späth” z Berlina. Założona co prawda w 1740 roku, jednak dopiero po przejęciu jej przez Franza Ludwiga Späth w 1863 roku nastawiła się na prowadzenie szkółki rzadko spotykanych odmian drzew i krzewów. Sam Franz Ludwig Späth znany w Niemczech jako Louis Späth kupił w drugiej połowie XIX wieku w Berlinie ponad 120 ha ziemi, a obecnie jest to część Uniwersytetu Humboldta. W 1879 roku również założył wokół niego arboretum.

Na terenie arboretum w Nietkowie znajduje się zniszczony grobowiec Grafów von Rothenburg. Byli tam chowani potomkowie księcia Fryderyka Wilhelma Konstantyna von Hohenzollern – Hechingen. Jednyny ocalały postument z imieniem i nazwiskiem jednego z nich znajduje się na terenie cmentarza komunalnego w Czerwieńsku.


Kapliczka przykościelna - wygląd aktualny


KOŚCIÓŁ W NIETKOWIE
___________________________________________________________


Rodzina von Rothenburg w czasach średniowiecza żarliwie wyznawała katolicyzm. Jednak wraz z początkiem reformacji stali się oni zagorzałymi zwolennikami Lutra.


W XV wieku wybudowali w Nietkowie maleńki kościółek, z kolei w 1654 roku umożliwili na obszarze dzisiejszego Czerwieńska wybudowanie kościoła granicznego dla przybywających ze Śląska prześladowanych tam protestantów. Zgodzili się na działalność w Nietkowie prześladowanego na Śląsku Georga Prätoriusa, który sprawował swój urząd od 1592 do 1612 roku. Z kolei w samym Czerwieńsku zezwolili na pobyt i na nauczanie pastorowi Christophowi von Reiche, który był także prześladowany - na Śląsku.

Dzięki publikacji pastora Siegismunda Justusa Ehrhardtsa „Presbyterologie des Evangelischen Schlesiens”, wydanej w Legnicy w 1782 roku, wiemy, że parafia ewangelicka w Nietkowie, będącym wówczas we władaniu Aleksandra Rudolfa von Rothenburg, obejmowała swoim zasięgiem Nietków, Laski i Sudoł.

W 1866 roku w Nietkowie pastor Fr. Bluhm rozpoczął, przy wsparciu księcia Fryderyka Wilhelma Konstantyna von Hohenzollern – Hechingen, budowę większej świątyni. Dotychczasową zniszczono. Poświęcenia nowego obiektu dokonano rok później - w 1867 roku.

Świątynia w Nietkowie stała się jednym z kilku miejsc pochówku członków rodziny von Rothenburg (pozostałe to Bytnica, Krosno Odrzańskie, Lubsko, Berlin). Pierwsza wzmianka o pochówku w kościele pochodzi z 1553 roku. Wówczas zmarła Anna von Rothenburg, starsza siostra właściciela Nietkowa Hansa von Rothenburg. Pochowano ją w podziemiach nietkowskiego kościoła. Tam też dokonywano kolejnych pochówków.

Kościół w Nietkowie w 2009 roku został wpisany do rejestru zabytków i otoczony opieką Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (
numer rejestru: L-343/A z 24.08.2009 roku). W 2013 roku wymieniono w kościele wysłużone ławki dla wiernych.


Rycina z Grunberger Hausakalendar z 1924r.
Fragment karty pocztowej wysłanej w 1944r.
POMNIK POLEGŁYCH w I WOJNIE ŚWIATOWEJ
___________________________________________________________



Po prawej stronie wejścia do kościoła w Nietkowie znajduje się zawsze zadbana i wysprzątana kapliczka. Mieszkańcy przyzwyczaili się już do niej i często, przy okazji rodzinnych uroczystości, robią sobie na jej tle pamiątkowe zdjęcia. Trzeba jednak wiedzieć, że obiekt ten powstał około 100 lat temu. Pierwotnie był to ... pomnik wykonany z granitowych segmentów, w formie muru zakończonego po obu stronach niewielkimi narożnikami, z dominującą częścią centralną. W części centralnej była wnęka, w której znajdowała się czarna, granitowa płyta z inskrypcją zawierającą ogólne przesłanie pomnika. Ten fragment pomnika zwieńczony był naczółkiem z rzeźbą orła z odwróconą w prawą stronę głową oraz z rozpostartymi skrzydłami. Co ciekawe na rycinie z 1924 roku lotki skrzydeł są opuszczone, co symbolizować miało pokojowe zamiary Republiki Weimarskiej, na późniejszej karcie pocztowej wydają się być już podniesione.


Do dzisiaj w murze znajdują się jeszcze dwie blendy, w których zainstalowane były płyty inskrypcyjne, wykonane z czarnego granitu, zawierające listę poległych w I wojnie światowej mieszkańców wsi. Pomnik umiejscowiony był na placu przykościelnym z nasadzoną roślinnością ozdobną (m.in. popularnie sadzone świerki). Całość terenu wydzielona była krawężnikami. Niestety nie dysponujemy większą ilością zdjęć, rycin oryginalnego pomnika.


Pewne jest, że powstał on przed 1924r. Do dziś zachowała się jedynie część centralna o szerokości 210cm, pozbawiona jednak płyty inskrypcyjnej oraz rzeźby orła. Zachowany fragment pomnika jest obecnie przykościelną kapliczką z figurą Jezusa Chrystusa.


Copyright by Krzysztof Smorąg

Strona prowadzona jest społecznie pod patronatem Stowarzyszenia Mieszkańców Nietkowa
Adres do korespondencji: Dom Kultury w Nietkowie, ul. Tadeusza Kościuszki 87, 66-016 Nietków
Kontakt e-mail:             stronanietkowa@o2.pl

Za pośrednictwem fanpage FB:      Nietków.pl
Telefon do Sołtys Nietkowa: +48 509 412 393
Wróć do spisu treści